Modelowanie – rozdział 7

Podsumowanie najważniejszych treści

Procesy nader sporadycznie są prostymi sekwencjami aktywności. Najczęściej w modelach występują różne ścieżki przepływu procesu, do opisania których wykorzystujemy bramki.

Bramki wykluczające (XOR) wykorzystujemy wtedy, gdy tylko jeden z przepływów wychodzących z bramki może mieć spełniony warunek.

Przepływ domyślny pozwala nam uniknąć sytuacji “zakleszczenia” się procesu w sytuacji, gdy żaden ze zdefiniowanych warunków nie jest spełniony.

Bramka równoległa (AND) przydaje się w sytuacjach, gdy w procesie zachodzi kilka ścieżek, które mogą (ale nie muszą) być wykonywane w tym samym czasie. Zazwyczaj takie bramki występują parami – bramka otwierająca oraz bramka łącząca, dzięki czemu możemy pokazać w którym momencie proces może się wykonywać dalej.

Bramka alternatywna (OR) zachowuje się jak mieszanka bramek XOR i AND. Te przepływy, które nie mają warunku zawsze otrzymają żeton i będą się mogły wykonać, zaś dla tych, które mają warunki może być tak, że żeton otrzyma jedna lub więcej (bo warunki nie muszą się wykluczać).

Do pewnego stopnia można modelować bez wykorzystywania bramek, ale zasadniczo nie jest to bezpieczny pomysł.

Zadania to zasadniczy sposób reprezentowania niepodzielnej pracy wykonywanej w procesie. Istnieje wiele różnych rodzajów zadań, ale oprócz zadań bez typu najczęściej spotykamy zadania użytkownika (wykonywane przez człowieka w systemie IT koordynującym proces), zadania manualne (wykonywane bez wsparcia IT, ale też w aplikacjach nie zapewniających koordynacji procesu) oraz zadania typu usługa (wykonywane bez angażowania człowieka).

Wysyłanie i odbieranie komunikatów zawsze jest wykonywane między różnymi basenami.

Zakres procesu pokazują nam zdarzenia – początkowe i końcowe.

Zdarzenia mogą być pasywne/chwytające (tak zachowują się zdarzenia początkowe) lub aktywne/rzucające (tak zachowują się zdarzenia końcowe). Ikony zdarzeń chwytających są zawsze jasne, a ikony zdarzeń rzucających są zawsze ciemne.

Dla zdarzeń początkowych najczęściej stosowane wyzwalacze to komunikat i czas.

Podprocesy pozwalają nam zachować czytelność diagramów dzięki wydzielaniu części modelu do modeli niższego rzętu (podprocesy osadzone) lub odwoływaniu się do innych procesów “usługowych” (wywołanie aktywności).

Baseny pozwalają nam pokazać podmioty wykonujące swoje procesy. Tory zapewniają nam możliwość podziału logicznego basenu. Zazwyczaj są wykorzystywane do pokazywania jednostek organizacyjnych, zespołów, ról itp.

Artefakty służą nam do przekazywania dodatkowych informacji w ramach modelu procesu. Nie wpływają one jednak na to jak proces jest wykonywany.

Obiekty danych pozwalają na pokazywanie aspektu danych w modelach. Warto pamiętać, że mimo wyglądu kartki papieru nie są one w pełni równoważne z dokumentami.

Modele (grafiki i pliki do pobrania)

Rysunek 7.44. Alternatywa dla modelowania hierarchicznego – próba umieszczenia zawartości podprocesu w ramach jednego diagramu

Rysunek 7.45. Przykład oszczędzania przestrzeni dzięki poprzez zastosowanie „węża” (antyprzykład)

Rysunek 7.55 Antyprzykład: podsumowanie najczęstszych błędów związanych z basenami i torami

Uwaga na częste błędy i problemy

Przydatne zasady modelowania w BPMN:

1. Proces płynie w ramach konkretnego basenu i może przechodzić między różnymi torami: od zdarzenia początkowego przez różne aktywności i bramki aż do zdarzenia końcowego; zawsze płynie po strzałce przepływu sekwencji (bez „luk” i „przeskoków”).

2. Przepływ sekwencji może występować tylko w ramach basenu, nie może przejść przez jego krawędź.

3. Przepływ komunikatu może występować tylko między basenami, nie może się odbywać wewnątrz jednego basenu. Dotyczy to też wysyłania i odbierania komunikatów między torami w jednym basenie.